Γράφει ο Νικόλαος Φωτιάδης
Αντγος ε.α.
Επίτιμος Υδκτης Δ΄ΣΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Από τον Νοέμβριο του 1915 μέχρι το τέλος της άνοιξης του 1916, οι Ελληνογερμανικές συζητήσεις περιστρέφονταν γύρω από το θέμα της Γερμανο – Αυστρο – Βουλγαρικής επιθέσεως εναντίον των Συμμαχικών δυνάμεων στην Μακεδονία.
Επειδή η Ελλάδα δεν μπόρεσε να «εξουδετερώσει» τις Συμμαχικές δυνάμεις (όπως υποσχέθηκε στην Γερμανία το 1915), ξαναπαρουσιάστηκε ο κίνδυνος μιας Γερμανο – βουλγαρικής εισβολής στην Ελληνική Μακεδονία.
Η πολιτική ηγεσία της Γερμανίας αναγνωρίζοντας την λεπτή θέση του Κωνσταντίνου προσπαθούσε να αποφύγει οτιδήποτε θα τον έφερνε σε δύσκολη θέση και θα έριχνε την Ελλάδα στα χέρια των εχθρών της Γερμανίας, προκαλώντας την κατάρρευση της Γερμανικής πολιτικής στα Βαλκάνια.
Για τον λόγο αυτό, το Βερολίνο προσπάθησε να συγκρατήσει την Βουλγαρία και την Τουρκία και συμφώνησε να βοηθήσει οικονομικά τον Κωνσταντίνο. Δεν πέτυχε όμως να αποτρέψει τους διωγμούς του Ελληνικού στοιχείου της Μικράς Ασίας και της Θράκης από τους Τούρκους. Ο Γερμανός Ναυτικός Ακόλουθος στην Κωνσταντινούπολη έγραψε: «Η επιθυμία είναι η μητέρα της σκέψεως και η επιθυμία του Τούρκικου σωβινισμού είναι να λύσει το Ελληνικό πρόβλημα κατά την διάρκεια του πολέμου με τον ίδιο τρόπο που αυτός (δηλαδή Ο Εμβέρ Πασάς) πιστεύει πώς έχει δώσει λύση στο Αρμενικό πρόβλημα».
ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Το Γερμανικό επιτελείο, θεώρησε απαραίτητη την κατάληψη του Ρούπελ για την εκδίωξη των συμμάχων κι’ έτσι στις 26 Μαΐου 1916 επέτρεψε Βουλγαρική δύναμη 26.000 ανδρών, με επικεφαλής μία Γερμανική Διμοιρία, να περάσει τα Ελληνικά σύνορα, να πλησιάσει και να καταλάβει το Ρούπελ, παρά τις διαμαρτυρίες της Ελληνικής Κυβερνήσεως (Πρωθυπουργός Σκουλούδης). Προς στιγμήν φάνηκε ότι η εσωτερική κατάσταση θα άλλαζε φιλικά. Οι Βενιζελικοί θεώρησαν την κατάληψη του Ρούπελ απαρχή της καταστροφής της Ανατολικής Μακεδονίας. Ο Βενιζέλος και συνεργάτες του ήταν βέβαιοι ότι έφθασε η στιγμή για δράση. Πρότεινε μάλιστα να πάει ο ίδιος στην Θεσ/νίκη και να εγκαταστήσει εκεί προσωρινή Κυβέρνηση με σκοπό την οργάνωση του Στρατού που θα πολεμούσε μαζί με τους Συμμάχους εναντίον των Βουλγάρων.
Στην Θεσ/νίκη οργανώθηκε η “Επιτροπή Εθνικής Άμυνας”, υπό τους Αλέξανδρο Ζάννα, Περικλή Αργυρόπουλο (πρώην Νομάρχη Θεσ/νίκης) και Παμίκο Ζυμβρακάκη (ηγετικό στέλεχος της Επαναστάσεως του 1909 στο Γουδί). Επίσης έγιναν κινήσεις υπέρ της Επιτροπής από Βενιζελικούς Αξιωματικούς της Δράμας και των Σερρών καθώς και από τους Στρατηγούς Λεωνίδα Παρασκευόπουλο και Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη (Διοικητές των Χης και ΧΙης Μεραρχιών) υπό τις ευλογίες του Γάλλου Στρατηγού Sarrail.
Αυτή ήταν η αρχή του κινήματος της “Εθνικής Άμυνας” που αργότερα έκανε την Επανάσταση στην Θεσ/νίκη.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δίστασε στην αρχή να τεθεί επικεφαλής του κινήματος της “Εθνικής Άμυνας”, που εκδηλώθηκε στην Θεσ/νίκη, τρεις εβδομάδες όμως αργότερα, με την παρότρυνση των Γάλλων πήγε πρώτα στην Κρήτη και στη συνέχεια στην Θεσ/νίκη με πολλούς συνεργάτες του, όπου έφθασε στις 26 Σεπτεμβρίου και σχημάτισε προσωρινή Κυβέρνηση, με τα άλλα δύο μέλη της «Τριανδρίας» τον Στρατηγό Παναγιώτη Δαγκλή και τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη.
Έτσι, μετά τις συνεχείς έριδες Βενιζελικών – Βασιλικών, επήλθε οριστικός διχασμός του Ελληνικού Κράτους.
Με βάση τα στρατιωτικά τμήματα που προσχώρησαν στο κίνημα της “Εθνικής Άμυνας» (20 Αυγούστου – 2 Σεπτεμβρίου 1916) και με στρατολογία ανδρών από την Μακεδονία και τα Νησιά, η Κυβέρνηση Βενιζέλου επιδόθηκε, με την ενίσχυση των Συμμάχων, στην ταχεία οργάνωση του Στρατού, με άμεσο σκοπό να πολεμήσει εναντίον των Βουλγάρων και των Κεντρικών Δυνάμεων που κατείχαν την Ανατ. Μακεδονία και το Ρούπελ.
Ήδη από τις 29 Αυγούστου ο Πρωθυπουργός Ζαΐμης υπέβαλε στον Κωνσταντίνο την παραίτησή του (ανέλαβε ο Ν. Καλογερόπουλος) και το Δ’ Σώμα Στρατού παραδόθηκε στους Γερμανούς.
ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Ενώ στην Θεσ/νίκη η προσωρινή Κυβέρνηση του Βενιζέλου σταθεροποιούσε σταδιακά την θέση της, στην Αθήνα μετά τις διαβουλεύσεις του Κωνσταντίου με τον Γάλλο Βουλευτή Μπεναλέ και την άρνηση των στρατιωτικών να υποκύψουν στην ταπείνωση του αφοπλισμού, συμμαχική μονάδα 3.000 ανδρών αποβιβάστηκε στο Φάληρο και τον Πειραιά. Δυστυχώς όμως παρά της διαβεβαιώσεις όπως «μη αρχίσει πύρ» μεταξύ Ελλήνων και συμμαχικών δυνάμεων, έγιναν συγκρούσεις με αποτέλεσμα 194 νεκρούς και τραυματίες Συμμάχους και 82 Έλληνες και ακολούθησε κύμα τρομοκρατίας Βενιζελικών με φόνους, λεηλασίες, φυλακίσεις, αναστολές κυκλοφορίας εφημερίδων.
Τα γεγονότα στην Αθήνα (η μάχη των Αθηνών) εξέπληξαν τους Συμμάχους και ευτυχώς αποφεύχθηκαν τα χειρότερα για την πατρίδα μας με την αποδοχή του Κωνσταντίνου της συμβουλής του Ζαΐμη να αποσυρθεί από τον θρόνο της Ελλάδος (χωρίς να παραιτηθεί τυπικά), ορίζοντας τον Αλέξανδρο διάδοχό του.
Την επομένη της αναχωρήσεως του Κωνσταντίνου για το εξωτερικό μετά την παραίτηση του Ζαΐμη στις 13 Ιουνίου 1917 ο Ελευθέριος Βενιζέλους σχημάτισε νέα Κυβέρνηση.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Πρώτο μέλημα της Κυβέρνησης του Βενιζέλου (με Αντιπρόεδρο τον βουλευτή Αργολίδας – Κορινθίας Εμμανουήλ Ρέπουλη, τον επονομαζόμενο «Υποβενιζέλο»), ήταν η κήρυξη του πολέμου εναντίον των Κεντρικών Δυνάμεων στις 15 Ιουνίου 1917. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έμεινε Πρωθυπουργός της Ελλάδος μέχρι τη 4η Νοεμβρίου του 1920.
