Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Μαγγάνων Ξάνθης αναβίωσε για ακόμη μία χρονιά το έθιμο της μπάμπως, μια παράδοση που έρχεται από τις πατρίδες που άφησαν πίσω τους οι Θρακιώτες με την οποία τιμούν τη γυναίκα που έφερνε στον κόσμο τα παιδιά.
Γλέντι και παράδοση λοιπόν έγιναν ένα για άλλη μια χρονιά στα Μάγγανα που άνοιξαν την αγκαλιά τους σε όλους τους Ξανθιώτες προκειμένου να αναβιώσουν στιγμές παλαιότερων χρόνων που αποτελούν ωστόσο την ταυτότητα του τόπου μας.
Η “Ημέρα της Μπάμπως” (μέρα της Γρηάς) τελούνταν κυρίως στη Βόρεια και την Ανατολική Θράκη, απ’ όπου οι πρόσφυγες το μετέφεραν στις νέες τους πατρίδες. Οι πρόσφυγες από τη Βουλγαρία, το έλεγαν “Μπάμπω Ντεν”, από την Τουρκία “Μπάμπου Γκιουνού”, ενώ όσοι ήρθαν από τα παράλια του Πύργου (Μεσημβίας Σουζόπολη), το έλεγαν “Μπαμπώτερα”.
Η «γιορτή της Μπάμπως» ή αλλιώς για τους ντόπιους η «Μπάμπου Γκιουνιού», ένα έθιμο το οποίο έφεραν οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και συγκεκριμένα από το Μπαμπάισκ.
Το έθιμο αυτό, τελείται στις 8 Ιανουαρίου, εορτή της Αγίας Δομνίκης, ή Δόμνης και σκοπό έχει την απόδοση τιμής στο πρόσωπο της γιαγιάς, η οποία συνέβαλε στη γέννα των παιδιών. Η γιαγιά στην αρχαιότητα, λέγονταν μάμμη και ως έμπειρη στη ζωή, ήταν αυτή που με τη σοφία και την πείρα της βοηθούσε τις έγκυες στη γέννα. Έτσι με τα χρόνια η μάμμη με την μετάθεση του τόνου έγινε μαμή και από γιαγιά απόχτησε τη σημασία της μαίας.
Η εκδήλωση έγινε με την εξής λειτουργικότητα:
Το πρωί της 8ης Ιανουαρίου, η κάθε γυναίκα του χωριού που γέννησε τη χρονιά που πέρασε, επισκέφθηκε στο σπίτι της την “Μπάμπω”, φέρνοντας της δώρα, πετσέτα και παπούτσια, για να μπορεί να σκουπίζεται και να τρέχει στα σπίτια, όσων την έχουν ανάγκη. Εκείνη που έχει καλοντυθεί και στολιστεί, ανταπόδωσε με κεράσματα κι ευχές. Όταν συγκεντρώθηκαν όλες οι γυναίκες, έφεραν τη “Μπάμπω” με πομπή επάνω σε αμάξι ως τη βρύση του χωριού, όπου η κάθε γυναίκα της έπλενε τελετουργικά τα χέρια. Ακολούθησε διασκέδαση μόνο των γυναικών με τη “Μπάμπω”.
Κατά τους λαογράφους, το έθιμο έχει αρχαιοελληνική προέλευση και θυμίζει τα “Θεσμοφόρια”, αγροτική γιορτή κατά την οποία οι γυναίκες επικαλούνταν γονιμότητα και ιδιαίτερα τα Αλώα, που γίνονταν την ίδια εποχή (αρχές Ιανουαρίου), στα οποία μετείχαν μόνο γυναίκες, οι οποίες πορεύονταν τραγουδώντας άσεμνα τραγούδια, ενώ στα τραπέζια τους είχαν πολύ κρασί και ομοιώματα “μορίων”. Όλα αυτά, ήταν χαρακτηριστικά για όλες τις γιορτές, οι οποίες αποσκοπούσαν στη γονιμότητα των ανθρώπων και των καρπών.
7/1/2024 – Η πομπή με γυναίκες του χωριού ντυμένες με παραδοσιακές στολές ξεκίνησε από την πλατεία, όπου με κάρο στολισμένο με λουλούδια και δώρα, πήγε στο σπίτι να παραλάβει την «μπάμπω, και επέστρεψε στην πλατεία.
Εκεί, σ’ ένα σπιτάκι έγινε η αναπαράσταση της γέννας, όπου η ‘μπάμπω’ ξεγέννησε μια έγκυο. Στη συνέχεια, όσες γυναίκες γέννησαν το προηγούμενο έτος, προς τιμήν της ‘μπάμπως’ πήγαν και έπλυναν τα χέρια της.
